Bedrading onder uw modeltreinbaan

Leer uw modeltreinbaan te bedraden als een pro! Dankzij een aantal simpele tips en trucs van onze specialisten.

Bedrading onder uw modeltreinbaan, de levensader van elke modelspoorbaan! Wij vertellen u ons geheim naar een storingsvrije modelbaan! Het is echt niet moeilijk om uw modeltreinbaan op een goede manier te bedraden. Met een paar simpele tips en trucs kan elke leek op een goede en veilige manier een modelspoorbaan voorzien van draadjes, kabels en zoals wij dat noemen een fatsoenlijke infrastructuur! Bij Domburg Train Support is de “installatietechniek” zoals wij het zo mooi noemen ons dagelijks werk. Sinds 2015 bouwen, automatiseren, reviseren en digitaliseren wij gemiddeld 3 tot 4 modelspoorbanen per jaar. En tot de dag van vandaag rijden al die banen nog steeds storingsvrij en probleemloos hun rondjes.

Hoe wij de bedrading onder de modeltreinbaan aanleggen? Dat is geen geheim, en in deze blog helpen wij u op weg naar onze GRATIS online training installatietechniek in de DTS Academy.

Waarom is de bedrading zo belangrijk?

Een vraag die we geregeld gesteld krijgen, en die is ook terecht. De techniek is al jaren een onderbelicht en ondergewaardeerd aspect van onze hobby. Ergens moeten wij daar blij mee zijn want we verdienen hierdoor fulltime ons brood met het opknappen van deze techniek. En ondanks dat het broodwinning is vinden we het enorm belangrijk dat er goede voorlichting komt over de installatietechniek onder de modelspoorbaan. Veel mensen realiseren zich niet dat het niet goed aanleggen van de techniek niet alleen kan leiden tot een niet goed functionerende modelbaan, ook brand en elektrocutie gevaar mogen niet uitgesloten worden. We werken dan misschien met een veilige spanning, de stromen zijn alles behalve onschadelijk. Een stroom bij kortsluiting heeft een oneindig hoge stroom (Ampèrage), daarom kunnen we er bijvoorbeeld mee lassen en metalen laten smelten. Dit wordt begrensd door, als je het goed doet, de voeding die afschakelt, of de bedrading die doorbrandt. En dat willen we niet op een houten modelbaan…..

Wat is het geheim van een veilige installatie?

Die is er niet, althans het is geen geheim. Sterker nog, later zal je merken dat het allemaal logica is wat we vertellen. Alleen zit er bij mij een stukje vakmanschap bij. Met ruim 25 jaar ervaring in de installatietechniek merk ik dat het bedraden van een modelspoorbaan voor mij even simpel is als ademen. En daarvoor heb ik wel wat geheimen die ik graag met jullie deel.

Let wel op, installatietechniek wil niet zeggen dat je veel verstand hebt van modelspoortechniek. Ik weet dan misschien op het gebied van bekabelen en bedraden veel, op het gebied van digitale modelspoortechniek was ik in het begin een echte “leek” (Vakterm voor onbekwaam persoon). Voor mij was dit maar aba, dat digitale. Ik weet perfect hoe je een Dahlander motor moet aansluiten, hoe je een rechtsdraaiend veld moet creëren als een pomp de verkeerde kant op draait. Maar vraag me niet hoe zo’n decoder werkt.

Ik heb dat inmiddels wel geleerd, hoe? Gewoon door te doen. Wees niet bang en wat ik vooral gedaan heb, is vragen. Vraag de mensen die de techniek bouwen, die ermee werken en ga met die kennis zelf testen. Mijn eerste onthulling is even simpel als waar: Wie bang is fouten te maken, leert niets en blijft dom

Een paar simpele vuistregels

Voordat ik mijn geheimen ga vertellen laat ik eerst wat bouwstenen zien waarmee de bedrading onder de modeltreinbaan uitstekend kan aanbrengen zonder bang te hoeven zijn dat ik het over 5 jaar mag vervangen.

Gebruik kwalitatief goede producten voor de bedrading onder uw modeltreinbaan

Eigenlijk heel vanzelfsprekend. Maar toch zien we vaak zat Chinese import, elektronica vooral, of producten van de bouwmarkt zoals massieve installatiedraad en kroonstenen zonder aderbescherming. Heel erg zonde en de reden van kostenbesparing is onzin! Online shoppen is vaak goedkoper….

Bedradingskokers en bindruggen geven rust

Oogjes, nietjes, spijkers, we zien ze vaak zat. Draad wat los hangt, of gespannen staat. De bron van vele storingen. Dan laat ik de orde en netheid nog maar even buiten beschouwing. De kans dat je een draad stuktrekt is heel groot en alleen al daarom gebruiken we simpele hulpmiddelen zoals bindruggen en bedradingskokers om de draden veilig en “in rust” weg te bergen. Daarbij worden draden warm als je ze zwaar belast en dan zet koper uit, bij ontlasting koelen ze weer af. Wanneer het gewicht van de draad hiermee hangt, zal het vroeg of laat bezwijken en dat zal leiden tot draadbreuken.

Gebruik altijd soepele aders

Onze grootste doorn in het oog is het gebruik van massieve installatiedraad als bedrading onder uw modeltreinbaan. Nog even los van de bewerkelijkheid ervan is het voor gebruik van digitale spanningen uitermate ongeschikt. Dat is te wijten aan een natuurkundige factor genaamd “Skineffect“. Hierbij verplaatsen de elektronen zich niet zoals je zal denken door de kern heen van de ader, maar langs de zijkanten omdat deze in het midden worden tegengewerkt. Hierdoor verplaatsen zij zich naar de buitenkant van de ader. In het geval van een digitale spanning heeft een massieve installatiedraad van 2,5 mm² de geleidingscapaciteit van 0,5 mm². Gebruik je daarentegen soepele aders dan geldt het effect voor elke ader afzonderlijk. Hierdoor werken hoogfrequente spanningen beter op soepele aders dan op massieve aders.

Speciale dank gaat uit naar Drenth Design & Consulting voor hun onderzoek naar het Skineffect bij Digitale DCC toepassingen.

Werk altijd in stervorm

Het gebruik van een stervormige opzet met centrale verdeelpunten werkt de betrouwbaarheid en productiviteit in de hand. Aan de ene zijde is het simpeler aan te leggen, minder foutgevoelig en dus ook goedkoper. Aan de andere zijde bij storingen makkelijker om secties af te koppelen en clusters uit te sluiten van de storing. In vrijwel alle gevallen is het efficiënter en beter om in stervorm de bedrading aan te brengen.

In onze DTS Academy vind u meer uitleg over deze vuistregels. Ook leggen wij hier uit waarom u beter geen “ringleiding” kunt gebruiken en meerde tips over het aanbrengen van bedrading onder uw modelspoorbaan.

Download nu GRATIS onze
Online training Installatietechniek!

En dan nu het grote geheim….

Ik durf glashard te beweren dat ik de bedrading onder uw modeltreinbaan foutloos kan aanbrengen zonder tekening, zonder draden te coderen, zonder schema’s te tekenen en zonder te onthouden wat ik gedaan heb. En dan ook na 10 jaar een storing gemakkelijk kan vinden. Hoe ik dat doe? Het grote geheim van mijn werk is:

STOP MET NADENKEN!

Wat een onzin, hoor ik je nu al denken. En daar gaat het direct weer fout, het denken moet stoppen. Het eerste wat wij leren in ons vak is om je processen te automatiseren. Want wanneer maken wij mensen nu fouten? Juist als we gaan nadenken. Niet overtuigd?

Simpele oefening:
Ga eens op je ademhaling letten, hoe lang duurt het voor je vergeet te ademen?
Let eens op hoe je loopt, loop je dan nog steeds recht of ga je hachelen?

Gewoon hele basale oefeningen van processen die wij als mensen in de regel foutloos 24/7 uitvoeren zonder erover na te denken. Dat is direct het geheim van de smid, automatiseer je werkwijze en stop met nadenken!

Ik hoor het al, ik moet wat specifieker uit leggen wat ik bedoel.

Mijn werkwijze voor de bedrading onder uw modeltreinbaan
stap voor stap

Voordat ik ga starten met de bedrading onder uw modeltreinbaan zorg ik eerst dat ik een aantal elementen heb besloten:

1. Welke kleuren draden ga ik gebruiken?

Wanneer je aan de slag gaat is het handig om voor elke functie een bepaalde kleur draad te kiezen. Er zijn in de regel 11 verschillende kleuren te verkrijgen. Kies vooral ook kleuren die met elkaar contrasteren. Dus geen rood/bruin of roze/wit, dan moet je onder de baan weer nadenken welke kleur je nu echt ziet, je hersenen houden je al snel voor de gek.

Even als voorbeeld:

• Digitaal A (Soms P, O, K of gewoon +) de kleur rood
• Digitaal B (Soms N, B, J of gewoon -) de kleur zwart
• Voedingsspanning 0V (GND of Massa) de kleur blauw
• Voedingsspanning 12V+ de kleur geel
• Voedingsspanning 18V+ de kleur grijs

De 0V van alle voedingsspanningen hangen aan elkaar!

Nu hoef je daar dus niet meer over na te denken als je gaat bedraden. Naast voedingsdraden denken we ook aan de verbruikers:

• 3 kleuren voor magneetspoelen afhankelijk van de fabricaat
• 2 kleuren voor de rails, 1 voor de doorlopende spoorstaaf en 1 voor de bezetmelders.
• 1 kleur voor puntstuk polarisaties
• 1 kleur voor seinen
• 1 kleur voor verlichting

En zo kan je nog wel even doorgaan. Bepaal vooral kleuren op een manier die je zelf handig vindt. Het gaat er immers om dat je niet hoeft na te denken wat de functie van een kleur is als je hem ziet. En dat verschilt per persoon.

2. Bepaal de draaddiktes

Ik hanteer zelf voor alle klussen in de schalen Z, N, TT en H0 dezelfde diameters draad. Want dan hoef ik daar ook niet meer over na te denken tijdens het aanleggen van de bedrading

Voedingsdistributie: 1,5 mm² soepele ader, dus van voeding/booster naar de verdeelpunten (clusters)
Voeding decoders: 0,75 mm² soepele ader, denk aan bezetmeldmodules, schakel- en seindecoders, etc
Voeding verbruikers: 0,2 mm² soepel ader, denk aan de melders, blokken, wissels en seinen

De draaddiktes zijn ook gemakkelijk van elkaar te onderscheiden, waardoor de kans op vergissingen ook minimaal zijn.

3. Bepaal je clusters

Bepaal waar je de verdeelpunten gaat plaatsen op je modelbaan

Wij gebruiken hiervoor meestal PTFIX verdeelblokken. Zie het als grote gekleurde kroonstenen die alle daarop aangesloten draadjes met elkaar verbindt. Zeer geschikt voor onze toepassingen.

Mijn vuistregel is dat ik om de 3 meter een verdeelpunt maak. Zo heb ik een reikwijdte van 1,5 meter rondom het verdeelpunt waarin ik alle bedrading naar dat punt breng. Zodoende blijven de draadlengtes ook altijd binnen de perken.

4. Breng een hoofd leidingwegen aan

Nu leg ik een bedradingskoker vanaf het voedingspunt langs alle verdeelpunten. Dit wordt mijn hoofd bedradingsgoot. Hierdoor lopen alle voedingen en eventuele verbruikers zoals melders, spoelen, seinen en verlichting.

Leg op een afstand van minstens 10 cm hiervan een tweede bedradingskoker aan voor data en communicatie. Denk aan de S88 bus, RS485, LocoNet, XpressNet of Servosturingen.

5. Positioneer alle elektronica

Plaats onder de modelbaan alle bezetmeldmodules, schakeldecoders, seindecoders, wat je maar wenst. Doe dit wel op een plek zo dicht mogelijk bij de verbruikers. Je kunt een centraal punt nemen om alles in een cluster te plaatsen, zolang je de maximale draadlengte van 4 meter in acht houdt van de verbruikers.
Het beste is om de modules zoals dat zo mooi heet “decentraal” te monteren.

6. Sluit de voorkant aan!

Nu gaan we bedraden. Nog niet de bedrading onder uw modeltreinbaan zelf, maar de voorkant zoals wij dat noemen. De modelbaan heeft voor ons een denkbeeldige scheidslijn welke door de componenten loopt. Aan de voorkant van elke decoder zit de voeding en de aansturing, aan de achterkant de verbruiker zoals de melder, spoel of sein.

We maken eerst de voorkant helemaal in orde:
A: Breng de voedingsdraden aan vanaf voeding/booster naar alle verdeelpunten met 1,5 mm2 soepele aders.

B: Geef elke schakel en seindecoder twee draden voeding en twee draden digitaal signaal met 0,75 mm2 in de gekozen kleuren uit stap 1. En breng deze naar het dichtstbijzijnde cluster.

C: Sluit nu alle clusters een voor een aan door kleur op kleur aan te sluiten op de PTFIX verdeelblokken.

D: Breng alle communicatie aan zoals LocoNet, S88n, CAN, ExpressNet, R-Bus of RS485.

Als dit is gelukt, wat een kwestie is van kleuren aanhouden, dan ben je aan de voorkant klaar. Nu komt het leukste deel, in bedrijf stellen. Breng de installatie op spanning en controleer of elke module functioneert, en de centrale met alle digitale decoders kan communiceren. Als je dit is gelukt dan is de voorkant gereed en kan de modelspoorbaan hierop worden aangesloten.

7. Modelbaan aansluiten

Nu gaan we de modelbaan aansluiten. Het meeste werk van de bedrading onder uw modeltreinbaan. Verdeel dit naast de clusters ook in projecten. Probeer niet alles tegelijk te doen, maar probeer in kleine projecten te werken. vanaf hier gebruiken we alleen nog de draaddikte 0,2 mm²

1. Soldeer alle bezetmelders aan de rails en breng deze in groepjes van 8 of 16 naar de dichtstbijzijnde bezetmeldmodule
2. Sluit de wisselspoelen aan in groepjes van 4 of 8 op de dichtstbijzijnde wisseldecoder
3. Herhaal dit ook met de seinen

Dit hier telkens kleine projecten van te maken en in zijn geheel af te ronden behoud je snel overzicht en is de kans op fouten het minst.

8. Inregelen van de modelbaan

Nu komt het leuke werk, loon naar vele arbeid, het inregelen van de modelspoorbaan. Over de voedingen en communicatie hoeven wij ons geen zorgen meer te maken. Die hebben we aan de voorzijde afgerond in stap 6. De achterzijde gaan we nu afronden door elke decoder een voor een te vertellen wat deze moet gaan doen en te testen of alle wissels, seinen en melders functioneren.

9. Verhelp storingen meteen

Nu kan het zijn dat een spoel niet goed schakelt, of een melder niet aan gaat, of een sein niet wil branden. Tijdens het testen in stap 8 kom je er vast wel wat tegen, dat overkomt mij ook. Pak deze meteen aan en verhelp de storing direct. Belangrijke sleutel is dat je niet denkt, dat zal wel los lopen. Nee dat werkt niet, je moet ijzer smeden als het heet is.

10. Genieten

De baan is ingeregeld, alles werkt, er zijn geen storingen. Gefeliciteerd!
Op dit moment kan je alles opruimen en gaan genieten. gooi ook meteen al je aantekeningen en revisies maar weg. vanaf nu heb je maar twee waarheden over: De computersoftware en de multimeter.

Dit zijn de twee essentiële factoren waarop je kunt bouwen. Als stap 8 en 9 zijn afgerond dan klopt de software, hebben alle componenten het juiste adres en niet geheel onbelangrijk, alles functioneert goed. De bedrading onder uw modeltreinbaan is in orde Dit is je “nulpunt”. Het moment waarop alles klopt.

De regels zijn heel simpel, en je kan er altijd van op aan dat:

A: De software werkt niet goed als de informatie niet klopt
B: De Multimeter liegt nooit, met name de doorpiepstand is mijn favoriet.

Je mag weer nadenken

Toch blijft dat het moraal, stop met nadenken. Zoals jullie gelezen hebben heb ik geen geheim in wat ik doe, ik weet gewoon wat ik doe. En daar zit het verschil meteen, ik doe het.

Wees vooral niet bang om het te gaan doen, maak je niet te druk, ga niet van tevoren allerlei moeilijke schema’s bedenken en je tijd verdoen met uitdokteren hoe de draden gaan lopen. Laat LOGICA nu gewoon zijn werk doen en geniet van het fijne gevoel van draden wegwerken. Echt waar, het werkt heel therapeutisch. Om orde te creëren zal men eerst chaos moeten hebben.

Wil je hier nu meer over weten, neem dan even contact met ons op. Ik vertel u met veel plezier alles wat u wilt weten over de bedrading onder uw modeltreinbaan.

Met vriendelijke groeten,
Martin Domburg

Lees ook onze andere artikelen: